Lịch sử của thiết kế văn phòng

Ngày nay chúng ta có thể sử dụng máy tính xách tay, máy tính bảng và điện thoại di động để làm việc hiệu quả ở bất cứ nơi đâu nếu có kết nối mạng Wifi. Thiết kế văn phòng ngày nay đã trở thành một tiến trình đậm chất văn hóa với mục tiêu tăng cường sáng tạo không gian làm việc giúp nó trở thành trung tâm bao trọn những tính riêng tư. Giờ là lúc chúng ta tìm hiểu về lịch sừ của văn phòng.

Mẫu văn phòng đầu tiên

Có đầy đủ chứng cứ cho rằng mẫu văn phòng đầu tiên có nguồn gốc từ thời La Mã cổ đại giống như một không gian nơi các quan chức quản lý hành chính làm việc, và không gian làm việc đó cũng tồn tại trong nhiều thời kỳ dưới một vài hình thức có tính chất tương đương. Tuy nhiên, nó đã không còn tồn tại cho đến thế kỷ 18 khi các tòa nhà cao tầng cho văn phòng được xây dựng.



Với sự lớn mạnh và gắn kết trong sự tăng trưởng ở cấp độ thương mại giữa vương quốc Anh với thế giới bên ngoài, tòa cao ốc văn phòng đầu tiên trên thế giới được xây tại thủ đô Luân đôn vào năm 1726 và chính thức được biết đến với tên gọi "The Old Admiralty Office". Nó là nơi làm việc để xử lý một khối lượng khổng lồ văn bản giấy từ Hải quân Hoàng gia, và bao gồm những không gian họp hành, và phòng của ban quản lý Hải quan. Nó vẫn được sử dụng cho đến ngày hôm nay.

Điều tiếp theo trong năm 1729 là công trình xây dựng tòa nhà phía Đông Ấn trên đại lộ Leadenhall ở thủ đô Luân Đôn, nơi được xem như là một trụ sở giao dịch chính cho công ty thương mại Đông Ấn và hàng ngàn nhân viên làm việc. Đến thời điểm này, đã có sự xuất hiện của các không gian mang tính trung tâm, tập trung cho các nhân viên hành chính đang gia tăng công việc giấy tờ trong giao dịch thương mại, cùng với đó là sự xuất hiện những văn phòng khắp thủ đô Luân Đôn.

Thật ra, thiết kế của những văn phòng mới này được bảo đảm qua một nhìn nhận trong bản báo cáo của chính phủ Anh về bố trí không gian văn phòng như sau:

Cho những công việc đòi hỏi trí óc, những căn phòng làm việc được tách biệt ra là cần thiết để người làm việc không bị ngăn trở trong suy nghĩ; Tuy nhiên có những công việc đòi hỏi nhiều máy móc cơ khí, công việc phối hợp với nhau giữa các nhân viên thư ký chung văn phòng dưới sự giám sát thích hợp là cách thức hợp lý cho việc gặp gỡ và họp hành.

Chủ nghĩa Taylor và sự phát triển của mặt bằng văn phòng mở

Những mẫu văn phòng hiện đại lúc ban đầu đã gây ấn tượng mạnh mẽ vì cách tiếp cận khoa học và đề cao tính hiệu quả, và thích ứng với cách bố trí văn phòng to lớn và cứng nhắc, thiếu tính linh hoạt. Kết quả là sắp xếp những dãy bàn làm việc theo chiều dọc dài vô tận với cách bố trí những phòng ban của bộ phận quản lý chạy dọc theo để có tầm quan sát tốt.

Thời điểm ban đầu, những văn phòng có thiết kế mở đã phát triển rộng khắp xuyên suốt đầu thế kỷ 20, đều theo những nguyên tắc thiết kế của chủ nghĩa Taylor, một phương pháp được sáng tạo bởi kỹ sư cơ khí Frank Taylor, người có những tác động đến kỹ thuật tận dụng tối đa hiệu quả công việc trong ngành công nghiệp. Cũng có những nhiều chỉ trích cách thiết kế của Taylor, rằng nó thất bại trong việc nhìn nhận những yếu tố con người và xã hội, và quá tập trung vấn đề người chủ có được lợi ích năng suất tối đa từ những nhân viên của họ.



Trong cùng thời điểm, những tòa nhà cao chọc trời được thiết kế để tập hợp số lượng rất nhiều công ty và nhân viên của họ sống trong các thành phố lớn khắp nước Mỹ, và cả nước Anh. Hiện tượng kiến trúc cao tầng này được ứng dụng khả thi bởi sự sáng tạo của ngành công nghiệp điện, hệ thống điện lạnh và điện tín. Chúng xác nhận rằng văn phòng công ty không nhất thiết phải đặt bên nhà máy nữa.

Tuy nhiên, sự khai sinh của công nghiệp thang máy và xây dựng kết cấu thép đã dẫn dắt hoàn toàn cách thức làm việc mới, và tín hiệu tiếp theo là sự phát triển của thiết kế văn phòng cùng với những nguyên tắc của nó. Kết quà là lịch sử ngành thiết kế đã bước sang một thời kỳ mới.



Khi các tòa nhà chọc trời và tòa nhà thương mại được phát triển, nơi làm việc đã được thay đổi trở nên rộng rãi hơn nơi có các văn phòng tư nhân và khu vực đặt bàn làm việc mở, trong vài trường hợp có cả khu bếp và căn tin cho nhân viên.

Sự phát triển văn phòng được thể hiện qua việc khai trương văn phòng công ty The Johnson Wax, thiết kế bởi kiến trúc sư Frank Lloyd Wright trong năm 1939. Văn phòng này được thiết kế để tăng năng suất công việc, cũng như nơi làm việc cho 200 nhân viên trên một tầng, cũng như bao gồm những yếu tố mới như ánh sáng, không gian ấm áp và trần kiểu hình cổ nút chai có thể cách âm tốt.

Burolandschaft

Vào đầu những năm 1960, nơi làm việc đã có sự thay đổi để thích ứng với cách bố trí dân chủ xã hội hơn đề khuyến kích mức độ giao tiếp và gắn kết của con người với nhau.

Văn phòng đầu tiên phong cách này được biết đến là Burolandschaft, bắt đầu từ khái niệm của người Đức, nó được hiểu là "văn phòng sân vườn". Sau đó nó trở nên phổ biến ở Bắc Âu, rồi lan truyền ra thế giới.

Burolandschaft chủ trương cách tiếp cận ít khô khan về cách bố trí văn phòng và đặt tầm quan trọng thỏa mãn nhu cầu làm việc của nhân lực. Kết quả là nơi làm việc trở thành một không gian mở với bàn và nhóm làm việc ngồi gần nhau, cây xanh bao quanh.

Hơn nữa, văn phòng làm việc đã trở thành công việc xã hội với sự cộng tác giữa các nhóm làm việc, được đặt gần bên nhau, hoạt động trên mức tiêu chuẩn. Theo mẫu tiến trình này, nhân viên các phòng ban ở nhiều cấp độ khác nhau đã có thể bắt đầu ngồi và làm việc bên nhau, và như vậy, Burolandschaft là mẫu văn phòng được tham khảo cho những nguyên tắc thiết kế văn phòng hiện đại.

Văn phòng "The Action"

Một tiếp cận mới được cho là nổi bật và nổi tiếng là văn phòng "the Action Office". Loại văn phòng này khác với mẫu Burolandschaft vì cách bố trí chỗ làm việc thay đổi dành cho nhân viên, giúp gia tăng không gian di chuyển và tính riêng tư tuyệt đối khi làm việc.

Sức ảnh hưởng của thiết kế văn phòng loại này tăng gấp đôi vì nó đã giúp gia tăng không gian linh hoạt trong công việc và tính riêng tư của nhân viên nhưng vẫn đem lại cảm giác gần gũi. Ngoài ra, nó cũng giúp nhấn mạnh vị trí các phòng họp, bàn làm việc của từng cá nhân rộng hơn và gắn kết gần nhau, và cung cấp nhiều không gian làm việc.

Khi phụ nữ tham gia vào làm việc văn phòng vào những năm 1960 cũng tạo ra những thay đổi trong việc thiết kế nơi làm việc. Văn phòng yêu cầu cần đến sự riêng tư tối đa, và giới nữ đã yêu cầu "modesty board". Nó được làm bằng ván ép đặt ở mặt trước và phía dưới của bàn làm việc, và để che chân của họ.

Qua thời gian, văn phòng "The Action" thay đổi vào một điểm đó là nơi làm việc của nhân viên sẽ có tấm vách ba mặt bao che không gian riêng tư. Điều này nghe giống với kiểu mẫu văn phòng "cubical farm" được phát triển vào những năm 1980.

The Cubicle Farm

Ưu thế của mẫu văn phòng này là đem lại lợi ích to lớn về giá khi lắp đặt các module có sẵn giá rẻ tại một nơi điều kiện làm việc đắt đỏ. Nó được xem là nhân tố chính để chuyển đổi mẫu thiết kế văn phòng trong những năm 1980.

Lịch sử thiết kế văn phòng tại thời điểm này lạc lối và trở thành món hàng đóng gói bán rẻ (stack them highly; sell them cheap). Nơi mà người ta ngồi làm việc được nhận thức là một nơi đầy áp lực và những kỷ luật.

Sau đó, sự nguy hại được thể hiện của những cái "bẫy" nhân viên trong những vách dựng chất liệu vải trong gần hai thập kỷ. Điều này dẫn đến yêu cầu thúc bách về sự sáng tạo kỹ thuật của nơi làm việc đã gây sức ép lên các công ty xem xét về thiết kế văn phòng một cách nhân văn, chú trọng quyền con người hơn.

Thiết kế văn phòng và công nghệ

Công nghệ ngày càng phát triển vũ bão, nhân lực con người di chuyển nhiều hơn và mở ra giai đoạn vàng cho thiết kế văn phòng nơi mà những kiểu mẫu làm việc linh hoạt như các Agile (nhóm dự án) và các Activity Based Working (nhóm làm việc nhưng vị trí ngồi linh hoạt) đã phát triển mạnh mẽ.

Như đã nói, nhân lực lao động ngày càng thích di chuyển nhiều hơn. Điều này có chứng cứ rõ ràng là nhân viên có thể làm việc ở bất cứ đâu và không nhất thiết ngồi ngay bàn làm việc tại văn phòng. Họ có thể ra quán cafe làm việc, ngồi tại nhà làm việc, và dĩ nhiên công ty cũng thích ứng với cách thức làm việc mới này. Khi phong cách làm việc này đã trở thành thông dụng, thiết kế văn phòng luôn có những bàn làm việc (hot desk) tiện cho những nhân viên chưa có chỗ ngồi cố định có thể chọn ngồi tại hot desk để làm việc.

Sự phát triển của ngành công nghiệp giải trí cũng dẫn hướng sự sáng tạo trong thiết kế văn phòng trông đẹp, cá tính, vui vẻ và nhiều màu sắc hơn dưới dạng tranh tường, decal chữ nghệ thuật (typography)..etc.. Công nghệ cũng được sử dụng một phần nơi làm việc kết hợp với đồ nội thất và các thiết bị điện tử khác như màn chiếu và bảng điện tử. Ngoài ra, thiết kế văn phòng còn chú trọng đến việc tạo một không gian thư giãn giải trí và sáng tạo ví dụ như đặt thêm beanbag, máy chơi điện tử, bóng bàn, bảng phóng phi tiêu (dart boards) ...etc...

Thiết kế văn phòng hiện nay



Ngày nay thiết kế văn phòng hiện đại cũng có yêu cầu phải thiết kế đẹp, không gian làm việc đầy đam mê thông qua sử dụng màu sắc tông ấm, ánh sáng chuyên dụng và ghế ngồi mềm mại. Ngoài ra, nó còn được chú trọng về tính thoải mái và sức khỏe của nhân viên để công ty được nhìn nhận là nơi có văn phòng tuyệt vời sẽ dễ gây ảnh hưởng tốt thu hút và giữ chân những nhân viên tài năng trong một thị trường nhân lực đầy cạnh tranh như bây giờ.

Nguồn tham khảo:

https://cgarchitects.vn - Lịch sử của thiết kế văn phòng

https://k2space.co.uk - The History of Design

https://en.wikipedia.org - Office

https://www.pinterest.com - Hình ảnh tham khảo